در نظام حقوقی و تجاری ایران، شرکت‌ها بر اساس ساختار حقوقی، میزان مسئولیت شرکا و نحوه سرمایه‌گذاری به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. یکی از این دسته‌بندی‌ها که نقش مهمی در فعالیت‌های اقتصادی کوچک و خانوادگی ایفا می‌کند، شرکت اشخاص است. این شرکت‌ها برخلاف شرکتهای سرمایه‌ای، بر مبنای اعتبار، اعتماد و مسئولیت شخصی شرکا شکل می‌گیرند و در آن‌ها شخصیت شرکا اهمیت بیشتری نسبت به میزان سرمایه دارد. درک دقیق این مفهوم برای انتخاب درست نوع شرکت در هنگام ثبت و شروع فعالیت تجاری بسیار حیاتی است.
شرکت اشخاص چه جایگاهی در قانون تجارت ایران دارند و چگونه تعریف می‌شوند؟
قانون تجارت ایران شرکتهای تجاری را به هفت نوع تقسیم می‌کند. سه نوع از این شرکت‌ها در دسته شرکتهای اشخاص قرار می‌گیرند که با نام‌های شرکت تضامنی، شرکت نسبی و شرکت مختلط غیرسهامی معرفی می‌شوند. وجه مشترک این سه نوع شرکت، مسئولیت شخصی و تضامنی شرکا و اهمیت بالای رابطه انسانی میان آن‌هاست.
طبق ماده ۱۱۶ قانون تجارت، شرکت تضامنی به این صورت تعریف شده است که شرکت تضامنی، شرکتی است که تحت اسم مخصوصی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی برای امور تجارتی تشکیل می‌شود.
بر اساس این تعریف، اگر دارایی شرکت برای پرداخت بدهی‌ها کافی نباشد، هر یک از شرکا مسئول پرداخت کل بدهی‌ها خواهد بود. این اصل در مورد سایر انواع شرکتهای اشخاص نیز با تفاوت‌هایی وجود دارد.
انواع شرکت اشخاص چه هستند و هرکدام چه ویژگی‌هایی دارند؟
شرکت اشخاص در سه نوع قانونی موجود هستند که در ادامه به تفصیل به بررسی هر یک می‌پردازیم:
شرکت تضامنی: ساختاری با حداکثر مسئولیت فردی
در این نوع شرکت، مسئولیت هر یک از شرکا نامحدود و مشترک است. اگر شرکت دچار بدهی شود، طلبکار می‌تواند به هر یک از شرکا رجوع کرده و تمام بدهی را از او مطالبه کند. این نوع ساختار اعتماد بین شرکا را الزامی می‌سازد.
شرکت نسبی: مسئولیت به نسبت سهمالشرکه
در شرکت نسبی، میزان مسئولیت شرکا به نسبت سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته‌اند. این نوع شرکت برای فعالیت‌های تجاری کوچک خانوادگی بسیار مناسب است، زیرا هم ساختار ساده‌ای دارد و هم ریسک مالی محدودتر است.
شرکت مختلط غیرسهامی: ترکیبی از اشخاص و سرمایه
در این نوع شرکت، دو دسته شریک حضور دارند: شریک ضامن که مسئولیت تضامنی دارد، و شریک غیرضامن که فقط به میزان سرمایه‌ای که وارد کرده مسئول است. این نوع شرکت در فعالیت‌هایی که نیاز به جذب سرمایه با حفظ مدیریت محدود دارند، استفاده می‌شود.
در شرکتهای اشخاص، مسئولیت شرکا به چه صورت تعریف می‌شود و چه پیامدهایی دارد؟
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شرکتهای اشخاص، ساختار مسئولیتی آن‌هاست. برخلاف شرکتهای سهامی یا با مسئولیت محدود که هر شریک تنها به میزان سهم خود مسئول است، در شرکتهای اشخاص مسئولیت می‌تواند به صورت تضامنی یا نسبی باشد.
این بدان معناست که در صورت ورشکستگی شرکت، طلبکاران می‌توانند به دارایی شخصی شرکا نیز رجوع کنند. به همین دلیل انتخاب شرکا در این نوع شرکت‌ها باید با دقت و بر پایه اعتماد کامل باشد.
نحوه ثبت شرکت اشخاص و شرایط قانونی آن چگونه است؟
ثبت شرکتهای اشخاص نسبت به سایر انواع شرکت‌ها ساده‌تر است. مراحل ثبت شامل موارد زیر می‌شود:
- انتخاب نام مناسب که معمولاً باید نام یکی از شرکا را دربر داشته باشد (خصوصاً در شرکت تضامنی)
- تنظیم شرکتنامه رسمی و امضای تمام شرکا
- تعیین میزان سهمالشرکه هر شریک
- ثبت در اداره ثبت شرکت‌ها
- دریافت شماره ثبت، شناسه ملی و کد اقتصادی
- ارائه مدارک شناسایی، آدرس دفتر مرکزی و مجوز فعالیت (در صورت نیاز)
یکی از نکات مهم در ثبت شرکتهای اشخاص این است که نمی‌توان با یک نفر آن را ثبت کرد و حداقل دو شریک لازم است.
برای ثبت شرکت فوری و دریافت مشاوره با این شماره 09128476703 تماس بگیرید.
مزایای استفاده از شرکتهای اشخاص در کسب‌وکارهای کوچک و شراکتی چیست؟
شرکتهای اشخاص با وجود مسئولیت بالا برای شرکا، مزایایی دارند که باعث محبوبیت آن‌ها در میان کسب‌وکارهای کوچک، صنوف و مشاغل خانوادگی شده است:
- ساختار ساده حقوقی و مدیریتی
- ثبت سریع و کم‌هزینه
- اعتماد بالای مشتریان و طلبکاران
- مناسب برای شراکت‌های صمیمی و قابل‌اعتماد
- عدم نیاز به سرمایه اولیه زیاد
- امکان تقسیم سود به صورت دلخواه و توافقی
محدودیت‌ها و خطرات شرکتهای اشخاص چیست و چه کسانی باید با احتیاط اقدام کنند؟
در کنار مزایای بالا، معایب و ریسک‌هایی نیز در خصوص شرکتهای اشخاص وجود دارد که باید پیش از ثبت به‌خوبی در نظر گرفته شوند:
- مسئولیت نامحدود:
حتی دارایی شخصی شما ممکن است در معرض طلبکاران قرار گیرد.
- مشکل در جذب سرمایه‌گذار:
سرمایه‌گذاران معمولاً به سمت شرکتهای سرمایه‌ای جذب می‌شوند.
- وابستگی کامل به روابط انسانی:
در صورت بروز اختلاف، کارکرد شرکت مختل می‌شود.
- امکان انحلال در صورت فوت یا خروج یکی از شرکا
به‌همین دلیل، افراد باید پیش از ورود به این نوع شرکت، از اعتماد کامل، اهداف مشترک و هم‌راستا بودن استراتژی‌های کاری با شریک یا شرکای خود مطمئن شوند.
آیا شرکت اشخاص قابل تبدیل به سایر اشکال حقوقی هستند؟
در صورت تمایل به تغییر ساختار حقوقی، شرکتهای اشخاص می‌توانند با طی مراحل قانونی به شرکت‌هایی مانند با مسئولیت محدود یا سهامی خاص تبدیل شوند. این تبدیل معمولاً زمانی انجام می‌شود که شرکت رشد کرده و به جذب سرمایه یا ورود به مزایده‌ها و مناقصات بزرگ نیاز پیدا می‌کند. برای این منظور، رضایت کلیه شرکا، تنظیم اساسنامه جدید و ثبت تغییرات در اداره ثبت شرکت‌ها الزامی است.
جایگاه شرکت اشخاص در نظام مالیاتی و دفاتر قانونی چگونه است؟
شرکت اشخاص مانند سایر شرکت‌ها، ملزم به پرداخت مالیات و نگهداری دفاتر قانونی هستند. با این حال، به دلیل ساده بودن ساختار آن‌ها، مشمول حسابرسی‌های ساده‌تر و گاه معافیت‌های خاص می‌شوند. نکات مالیاتی عبارت‌اند از:
- داشتن کد اقتصادی و تشکیل پرونده در اداره دارایی
- ارائه اظهارنامه مالیاتی سالیانه
- پرداخت مالیات بر درآمد
- ارائه دفاتر پلمب‌شده شامل دفتر روزنامه و کل
- پرداخت بیمه پرسنل و مالیات حقوق (در صورت داشتن کارمند)
شرکت اشخاص برای چه کسب‌وکارهایی انتخاب مناسبی هستند؟
اگر شما صاحب کسب‌وکاری کوچک هستید، با شریک یا شریکانی اعتماد متقابل دارید، و سرمایه زیادی برای شروع در اختیار ندارید، شرکتهای اشخاص می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. این نوع شرکت‌ها برای فعالیت‌های زیر بسیار رایج و مؤثر هستند:
- فروشگاه‌های خانوادگی
- کلینیک‌های پزشکی مشترک
- کارگاه‌های تولیدی کوچک
- شرکتهای خدماتی محدود
- دفاتر فنی و مهندسی با دو یا چند مؤسس
سخن پایانی
در پاسخ به سؤال «منظور از شرکتهای اشخاص چیست؟» باید گفت که این نوع شرکت‌ها ساختاری ساده، مبتنی بر اعتماد و مسئولیت شخصی دارند که برای بسیاری از کسب‌وکارهای سنتی، خانوادگی و کوچک بسیار مناسب هستند. با این حال، باید ریسک‌های آن مانند مسئولیت نامحدود را با دقت در نظر گرفت و در انتخاب شرکا نهایت دقت و شفافیت را داشت.
در نهایت، انتخاب این نوع شرکت باید با شناخت کامل، مشاوره تخصصی و بررسی آینده شغلی انجام شود.
سوالات متداول
آیا شرکتهای اشخاص برای کسب‌وکارهای نوپا مناسب هستند؟
بله، اگر شرکا اعتماد کاملی به یکدیگر دارند و قصد فعالیت در ابعاد محدود را دارند، شرکتهای اشخاص انتخاب مناسبی هستند.
تفاوت اصلی شرکت تضامنی و شرکت نسبی چیست؟
در شرکت تضامنی، مسئولیت شرکا نامحدود و تضامنی است، اما در شرکت نسبی، هر شریک فقط به میزان سرمایه‌اش مسئول است.
آیا میتوان بدون سرمایه اولیه شرکتهای اشخاص ثبت کرد؟
بله، قانون تجارت ایران برای ثبت شرکتهای اشخاص حداقل سرمایه مشخصی تعیین نکرده، اما میزان سهمالشرکه باید بهصورت شفاف در شرکتنامه ثبت شود.
